1. KOLESTEROL NEDİR?Kolesterol kanda dolaşan bir yağ maddesidir ve vücudumuzu oluşturan hücrelerin önemli bir yapı taşıdır. Kolesterol iki yoldan oluşmaktadır. Birincisi karaciğer yoluyla olup, bu vücudumuzdaki kolesterolün %75’ini oluşturur. Kolesterolün geri kalan %25’lik kısmı ise yediğimiz yiyecekler yoluyla meydana gelir. Kolesterolü kabaca iyi ve kötü kolesterol diye ikiye ayırabiliriz. Kötü kolesterol ya da LDL-K, kalp krizi ve inme sıklığını artırırken, iyi kolesterol ya da HDL-K ise kalp krizi ve inmeyi azaltmaktadır. Trigliserid ise kanda dolaşan diğer bir yağ maddesi olup, yüksekliği kalp krizi ve inme riskini artırmaktadır.
2. KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?
Vücudumuzdaki hücrelerin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için kolesterole ihtiyacı vardır. Fakat bu kolesterol gereğinden fazla olursa damarların duvarlarında birikerek ‘aterosklerotik plak’ dediğimiz yapıları oluşturur. Bu plaklar zamanla büyüyerek damar boşluğunu daraltır. Bu daralma bazen yavaş, bazen de plağın yırtılıp kanla temasa geçmesi halinde hızlı olabilmektedir. Damar boşluğunun hızlı ya da yavaş daralması sonucu bu damar yapılarının beslemiş olduğu organlara yeterli kan gitmemekte, bunun sonucunda kalp krizi ya da inme gibi hayatı tehdit edici durumlar oluşmaktadır.
3. KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp damar hastalığı riskini arttırır. Kişinin kolesterol düzeyi ne kadar yüksekse, kalp hastalığı olma ihtimali de o kadar yükselir. Türkiye’de erkek ve kadında birinci sırada gelen ölüm nedeni kalp damar hastalığıdır.
4. NORMAL KAN KOLESTEROL DÜZEYLERİ NE OLMALIDIR?
Kan total kolesterol, LDL-K ve HDL-K düzeyleri aşağıdaki gibi sınıflanır:
Total Kolesterol
Normal: 200 mg/dl’den düşük
Sınırda yüksek: 200-240 mg/dl
Yüksek: 240 mg/dl’den yüksek
LDL Kolesterol
Normal: 130 mg/dl den düşük
Sınırda yüksek: 130-159 mg/dl
Yüksek: 160 mg/dl ve üzeri
HDL Kolesterol
Normal: 40 mg/dl’den yüksek
Yüksek: 60 mg/dl’den yüksek
5. HDL-K DE BİR KOLESTEROL OLDUĞUNA GÖRE NASIL İYİ KOLESTEROL OLABİLMEKTEDİR?
Kandaki kolesterollerin etkilerine bakıldığında, bunun cevabı kolaylıkla bulunabilir. LDL-K karaciğerde üretilmekte ve kana verilmektedir. Kana verildikten sonra bu LDL-K kan damarlarının duvarlarında birikmektedir. Damarlardaki bu birikintiler “aterosklerotik plak” olarak adlandırılmakta ve bunların büyümesi halinde damar boşluğu daralmaktadır. HDL-K, LDL-K’ün tam tersi etkiye sahiptir. Kanda dolaşan kolesterolü toplayıp, vücuttan atılmasını sağlamak üzere karaciğere getirmektedir. Böylece kan damarlarının kolesterolün zararlı etkilerine maruz kalmasını azaltmaktadır.
6. İYİ KOLESTEROL (HDL-K) - KÖTÜ KOLESTEROL (LDL-K) NEDİR?
Kolesterol karaciğerden hücrelere ve hücrelerden tekrar karaciğere kan yoluyla taşınır. Kolesterol ve diğer yağlar kanda erimedikleri için lipoprotein denen paketler halinde taşınırlar. Bunlardan kolesterolü taşıyanlar iki cinstir: Kötü kolesterol olarak bilinen LDL-K ve iyi kolesterol olarak bilinen HDL- K.
LDL-K kanda kolesterolü taşıyan başlıca pakettir. Kanda yüksek olduğu zaman damarların iç yüzüne yapışıp buralarda plaklar oluşturur. Kolesterol dışındaki bazı maddelerin de eklenmesiyle bu plaklar büyür ve bunlar üzerinde oluşan çatlaklarda oluşan pıhtılar damarları tıkar. Çağımızda çok yaygın olan bu hastalık “damar sertliği” olarak bilinir. Damar tıkanıklığı kalp damarlarında olmuşsa kalp krizine, beyin damarlarında olmuşsa felce neden olur.
Kandaki kolesterolün bir bölümü de HDL-K adı verilen paketlerin içinde taşınır. HDL-K damarlarda kolesterolün birikimini önler. Yapılan araştırmalar HDL-K’ü yüksek olan kişilerde kalp hastalığının daha az olduğunu göstermiştir. Türk Kardiyoloji Derneğinin yapmış olduğu araştırmalarda Türk toplumunda HDL-K değerinin düşük olduğu gözlenmiştir. Sigara içme ve şişmanlık iyi kolesterolü düşürür, düzenli egzersiz yükseltir.
7. İYİ KOLESTEROL YA DA HDL-K DÜŞÜK DEMEK İÇİN HANGİ DEĞERİN ALTINDA OLMASI GEREKMEKTEDİR?
HDL-K düşüklüğü için erkek ve kadınlarda farklı değerler vardır. Kadınlarda 50 mg/dl, erkeklerde 40 mg/dl’nin altında olması durumunda HDL-K düşüklüğünden bahsedilmektedir. Türk toplumunda genel olarak HDL-K değerleri daha düşük bulunmaktadır.
8. KOLESTEROL RİSKİ NASIL TAHMİN EDİLMEKTEDİR?
Önceki çalışmalarda daha ucuz ve kolay olduğu için riski belirlemede total kolesterol ölçülürdü. Artık LDL-K ve HDL-K değerlerine kolaylıkla bakılmaktadır. LDL-K değerlerindeki her 10 mg/dl’lik artış, kalp krizi riskini yaklaşık %20 oranında artırmaktadır. Buna karşılık HDL-K değerlerindeki yükseklikle birlikte kalp krizi riskinde azalma olmaktadır. HDL-K her 1 mg/dl’lik artış kalp damar hastalığı gelişme riskini %2-3 oranında azaltmaktadır.
9. YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ KOLESTEROL DEĞERLERİNİ DÜŞÜRÜR MÜ?
Yağlı besinlerin azaltılması, sıvı yağların tercih edilmesi, aşırı kalorili yiyeceklerden kaçınılması, düzenli egzersiz yapılması, kilonun azaltılması gibi hayatımızda yapacağımız olumlu değişiklikler özellikle HDL-K’ü yükseltirken, trigliserid değerlerini düşürmektedir. Diyetimize dikkat edersek ve düzenli egzersiz yaparsak LDL-K değerlerinde %10 -15’lik bir azalma sağlayabiliriz.
10. KOLESTEROLÜN İLAÇLA TEDAVİSİ GEREKLİ MİDİR?
Yeterli diyete ve egzersize rağmen kan yağlarında hedeflenen değerlere çoğu zaman ulaşılamamaktadır. Bu durumda ilaç tedavisi gereklidir.
11. İLAÇLA TEDAVİDE HANGİ İLAÇLAR KULLANILMAKTADIR?
Kolesterolü düşürmek için birkaç çeşit ilaç kullanılmaktadır. Bunlar içerisinde statin olarak adlandırılan ilaçlar, en çok kullanılan ve bugün için LDL-K’ü en çok düşüren ilaçlardır. Bu ilaçlar karaciğerde kolesterol yapımını azaltarak etki gösterirler. Kullanılan dozlar LDL-K’de %25-50 azalma, HDL-K’de %5-10 oranında yükselme sağlar. Statinler dışında farklı ilaçlar da kullanılabilir. Özellikle kolesterolün bağırsaklardan kana geçişini azaltan ilaçlar (ezetimibe) popüler olmaya başlamıştır. Bu ilaçların özellikle statinlerle birlikte kullanımında LDL-K’de belirgin düşüşler izlenmektedir.
12. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLARIN BİRBİRLERİNE KARŞI BİR ÜSTÜNLÜĞÜ VAR MIDIR?
Bugün için LDL-K’ü en çok düşüren ilaçlar statinlerdir. LDL-K düşürücü etkiler bakımından bu ilaçlar arasında fark vardır. Şu an için önemli olan, hedeflenen LDL-K değerlerine ulaşmaktır. Bunun için kullanılan statinlerin dozları artırılarak ya da başka gruptan ilaçlarla (bağırsaktan kolesterol emilimini azaltan ilaçlar) birlikte kullanılarak istenilen hedefe ulaşılmaya çalışılmalıdır.
13. KOLESTEROL DEĞERİMİZ NE KADAR DÜŞÜK OLMALI? HERKES İÇİN BİR NORMAL YA DA ANORMAL DEĞER VAR MIDIR?
Tüm hastalar için belirlenen normal ya da anormal değer yoktur. Hastada kolesterol hastalığı dışındaki hastalıklarına bakılarak hedef LDL-K değeri belirlenir. Bunun yanında hastanın ileriki yıllarda kalp krizi geçirme riskini belirlemede kullanılan bazı tablolar vardır. Bu tablolara göre hastanın kalp krizi geçirme riski yüksekse, bu hastaların LDL-K değerlerinin daha düşük tutulması gerekir. Sadece kolesterol yüksekliği olanlarda hedef değer, LDL-K’ün 160 mg/dl’nin altında olmasıdır. Diyabeti (şeker hastalığı), koroner kalp hastalığı gibi hastalığı olanlarda LDL-K değerinin 100 mg/dl’nin altında olması yeterli görülse de, artık bu değerler daha da aşağı çekilmektedir. Diyabeti ve koroner kalp hastalığı olan hastalarda LDL-K hedef değeri daha da düşük olup, 70 mg/dl hatta daha da düşük olması gerektiği yönünde yapılmış çalışmalar vardır. İstenilen LDL-K değerleri ve kalp krizi geçirme riski konusunda doktorunuzla ayrıntılı olarak görüşmeniz önerilir.
14. HDL-K DÜŞÜKLÜĞÜNDE NE YAPILMASI GEREKMEKTEDİR?
HDL-K düşüklüğü olan hastaların yapması gereken ilk şey, yaşam tarzında değişikliğidir. Uygun ve yeterli beslenmenin yanında egzersiz ve sigaranın bırakılması kolesterol değerlerinde olumlu değişikliklere yol açmaktadır. Kolesterol yüksekliğinin tedavisinde sık kullanılan ilaçlardan olan statinler, HDL-K değerlerinde sadece %5–10 mg/dl’lik artış sağlarken, sigaranın bırakılması HDL-K değerlerini %15-20 oranında yükseltmektedir. Niasinler bugün için HDL-K’ü en çok arttıran ilaçlar olup, HDL-K değerlerini %45 oranında yükseltebilmektedir. Bu grup ilaçlar 2009'dan beri Niaspan ve Niascor adıyla Türkiye'de de bulunmaktadır.
15. BALIK YAĞI YA DA VİTAMİN İLAÇLARININ KOLESTEROLÜ İYİLEŞTİRİCİ ETKİLERİ VAR MIDIR?
Balık yağı kullanımında HDL-K’de kısmi bir iyileşme olmaktadır. Daha önceleri oldukça popüler olan vitaminlerin bugün için kalp hastalıklarını önlemede bir etkisi olmadığı bilinmektedir.
16. HANGİ SIKLIKLA KAN KOLESTEROL DEĞERLERİME BAKTIRMALIYIM?
Doktorunuzun ek önerisi olmadığı sürece 20 yaş üstü insanların en az 5 yılda bir kolesterol değerlerine baktırmaları önerilmektedir.
17. TRİGLİSERİD NEDİR? NORMAL DÜZEYLERİ NE OLMALIDIR ?
Trigliserid yağın doğada bulunduğu şeklidir. Kolesterol gibi hem vücutta yapılır hem de besinlerle alınır. Trigliserid düzeyi yüksek olanlarda kalp hastalığı riski artmaktadır. Kan kolesterol düzeyi ile kalp hastalığı ilişkisi daha belirgin olduğundan, ikinci sırada hedef alınan kan yağıdır.
Trigliserid Düzeyleri
Normal: 150 mg/dl’den düşük
Sınırda yüksek: 150- 199 mg/dl
Yüksek: 200- 499 mg/dl
Çok yüksek: 500 mg/dL ve üzeri
18. NEDEN KAN YAĞLARI BAZI KİŞİLERDE DÜŞÜK BAZILARINDA YÜKSEKTİR?
Kan Kolesterol ve trigliserid düzeyleri kalıtsal ve çevresel faktörlerin bir bileşimidir. Yağların emilimi, karaciğerde işlenmesi, yapılması, hücreler tarafından kullanılması, hücreler yıkıldıktan sonra karaciğer tarafından geri alınması çok karmaşık olaylar zinciridir. Bu zincirin çeşitli halkalarında doğuştan oluşabilen farklılıklar, kişilerin kan yağları düzeylerinin de farklı olmasına yol açar. İkinci önemli faktör de beslenme şeklidir. Günlük besin tüketimindeki yağ miktarı, kişinin kalıtsal özelliklerine göre değişebilen oranlarda kan düzeylerini belirler.
19. KOLESTEROL DÜZEYİ TOPLUMLAR ARASINDA FARKLILIK GÖSTERİR Mİ?
Çeşitli toplumların ortalama kolesterol değerleri farklıdır. Bu farklılıkta o toplumu oluşturan kişilerin kalıtsal özellikleri yanında, beslenme tarzı da rol oynar. Diyetlerinde doymuş yağ oranı fazla olan toplumların ortalama kan kolesterol düzeyleri, yağ tüketimi düşük olanlara göre daha yüksektir. Bu nedenle bu toplumlardaki kalp damar hastalığı sıklığı da daha yüksektir.
20. KAN KOLESTEROL DÜZEYİNİN DÜŞÜRÜLMESİ KALP DAMAR HASTALIĞI OLASILIĞINI AZALTIR MI?
Kan kolesterol düzeyinin diyetle veya ilaçlarla düşürülmesi, kalp hastalığı bulunmayanlarda hastalık oluşumunu azaltırken, kalp hastalığı bulunanlarda yaşam süresini uzatmaktadır. Toplum olarak beslenme tarzını değiştirmeyi başarabilen ve ortalama kolesterol düzeyi düşen toplumlarda kalp damar hastalığı sıklığı azalmıştır.
21. KALP DAMAR HASTALIĞINA YOL AÇAN DİĞER RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Yaş: 45 yaşın üzerindeki erkeklerde ve 55 yaşın üzerindeki kadınlarda kalp damar hastalığı daha sıktır.
Aile hikayesi: 1. derece erkek yakınlarında 55 yaş öncesi, 1. kadın yakınlarında 65 yaş öncesi kalp hastalığı olan veya kalp hastalığından ölenlerde kalp hastalığı daha sıktır.
Sigara
Tansiyon yüksekliği: Kan basıncının 140/90 mm Hg’nın üzerinde olması
Şeker hastalığı
Şişmanlık: Kilonun boya göre fazla olması, vücuttaki yağın daha çok karın bölgesinde toplanması kalp hastalığı tehlikesini arttırır. Bel çevresinin erkeklerde 102 cm’den, kadınlarda 88 cm’den fazla olması riski yükseltir.
Bu risk faktörleri bulunan kişilerde birlikte kanda kolesterol veya trigliserid yüksekliği varsa kalp hastalığı riski katlanarak artar.
22. BESİNLERDEKİ YAĞ ÇEŞİTLERİ NELERDİR VE BUNLAR KAN KOLESTEROL DÜZEYİNİ NASIL ETKİLER?
Besinlerdeki yağlar; doymuş, tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri içeren yağlar olmak üzere 3 çeşittir. Katı yağlarda doymuş yağlar, sıvı yağlarda doymamış yağlar fazladır. Diyetteki doymuş yağlar ve kolesterol kan kolesterol düzeyini arttırırlar. Doymuş yağlar en fazla hayvansal yağlarda bulunur. Koyun eti, sığır eti, yağlı sütten yapılmış süt ürünleri, sert margarinler doymuş yağların en çok bulunduğu besinlerdir. Sıvı yağlarda ise doymamış yağ asitleri bulunur. Ayçiçeği yağı, mısır özü yağı gibi yağlarda çoklu doymamış yağ asitleri, zeytin yağında da tekli doymamış yağ asitleri bulunur
23. SAĞLIKLI BİR DİYETTE YAĞLAR NE ORANDA BULUNMALIDIR?
Günlük toplam kalorinin %30’u yağlardan alınmalıdır. Bu miktar erkek için günde 55-70 gr, kadın için 50-60 gr yağ alınması demektir. Doymuş, çoklu doymamış ve tekli doymamış yağlar eşit oranda bulunmalıdır.
24. KALP HASTALIĞINDAN KORUYUCU BİR DİYETİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Kilosu olması gerekenden fazla olan kişiler toplam kalori alımını azaltıp, hareketlerini arttırarak kilo vermelidirler. Kilo artışı kolesterol yükseltici bir faktördür.
Etlerdeki görünen yağlar pişirilmeden önce ayrılmalı, sakatat tüketimi çok azaltılmalıdır.
Sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş et ürünleri doymuş yağları fazla içerdiğinden az tüketilmelidir.
Tavuk, hindi ve balık eti koyun ve sığır etine tercih edilmeli. Kızartma yerine ızgara, haşlama, buğulama gibi pişirme şekilleri kullanılmalıdır.
Balık eti kalp sağlığı açısından en yararlı ettir. Ancak balık yağını ilaç olarak almak doktorunuz tarafından tedavi olarak verilmemişse önerilmez. Karides ve kabuklu deniz hayvanları kolesterolden zengindir.
Tahıl, sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır. Bu besinler yağdan fakir vitamin ve posadan zengindirler. Eriyebilen posanın kolesterolü düşürdüğü çeşitli araştırmalarda gösterilmiştir. Yulaf, çavdar, fasulye, bezelye, pirinç kabuğu, turunçgiller, çilek eriyebilen posadan zengindir. Kepek, havuç, turp, lahana, karnabahar, meyve kabukları ise erimeyen posa içerirler, bu tür posanın kolesterol üzerine etkisi yoktur, ancak bağırsakların normal çalışmasını sağlar.
Tam yağlı sütten hazırlanmış süt ürünleri yerine az yağlı veya yağsız sütten hazırlananlar tercih edilmelidir. Eti az yiyen kişilerin peyniri fazla tükettikleri görülmüştür. Ülkemizde sık tüketilen tam yağlı beyaz peynir ve kaşar peynirde doymuş yağ oranı yüksektir. Az yağlı peynir ve yoğurtlar tercih edilmelidir.
Pasta, krema, dondurma çoğunlukla doymuş yağlar ve yumurta sarısı içerdiğinden az tüketilmelidir.
Haftada 3 veya 4 den fazla yumurta yenmemelidir. Yumurta sarısı kolesterolden zengindir. Yumurta beyazı protein içerdiğinden daha çok tüketilebilir.
25. KOLESTEROLÜ DÜŞÜRMEK İÇİN YAĞDAN FAKİR DİYET UYGULAMA DIŞINDA NELER YAPILABİLİR ?
Sigara, kolesterolün damar duvarında birikmesine ve biriken yağ plaklarının çatlayarak damarı tıkamasına neden olduğundan bırakılmalıdır. Sigara içilmesi kandaki iyi kolesterol düzeyinin azalmasına neden olur. Fizik aktivitenin arttırılması kötü kolesterolün düşmesini, iyi kolesterolün yükselmesini sağlar. Günlük en az 30 dakika sürecek yürüyüş kalp hastalığı riskinizi azaltacaktır. Az miktarda alınan alkolün iyi kolesterol düzeyini yükselttiği çeşitli araştırmalarda gösterilmiştir. Ancak bu şekilde yükseltilen iyi kolesterolün kalp damar hastalığından koruyucu etkisi bilinmediğinden ve alkolün bilinen diğer zararlı etkilerinden dolayı kalp hastalığından korunmada alkol kullanımı önerilmez.
Diyet ve diğer yaşam tarzı değişikliklerine rağmen kolesterol veya trigliserid düzeyleri istenen düzeylere indirilemezse, hekimler tarafından verilen ilaçların kullanılması gerekir. Kalp krizi veya felç geçirmiş hastaların çoğunluğu bu tür ilaçları kullanmakta ve hastalıklarının tekrarlanması önlenmektedir
26. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ DİYET, YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ VEYA İLAÇLAR NE KADAR SÜREYLE UYGULANMALIDIR?
Kolesterol yüksekliği büyük ölçüde çağımızın yaşam tarzına ve yanlış beslenmeye bağlı olarak ortaya çıkmış olduğundan, doğru beslenme ve diğer yaşam tarzı değişiklikleri çocukluk yaşlarından uygulanmaya başlanmalı ve hayat boyu sürmelidir. Toplumumuzdaki kalp hastalığı salgını ancak bu şekilde durdurulabilir. Kalp damar hastalığı veya felç geçirmiş veya çok sayıda risk faktörü olup, hasta olma tehlikesi yüksek olup, kolesterol düzeyleri diyet ve diğer önlemlerle istenen düzeylere düşürülemeyen hastalar, doktorlarının gerekli gördüğü ilaçları yaşam boyu kullanarak kalp hastalığı risklerini azaltabilirler.
27. ÇOCUKLARDA DA KOLESTEROL HASTALIĞI OLABİLİR Mİ?
Ateroskleroz erken yaşlarda başlayabilir. Beslenme düzeni ve ailevi kolesterol hastalıkları kolesterol değerlerini yükseltebilir. Özellikle çocukluk döneminde beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi, şişmanlıktan kaçınılması, şeker hastalığının araştırılması ve gerekiyorsa gerekli önlemlerin alınması (diyet, egzersiz ve ilaç) faydalı olabilmektedir.
28. ÇOCUKLARDA KOLESTEROL DEĞERLERİNİN BİR SINIRI VAR MIDIR?
2- 19 yaş arası çocuklarda kolesterol değerleri
Total kolesterol
- < 170 mg/dl kabul edilebilir değer
- 170 -199 mg/dl ara değerler
- 200 mg/dl ve üzeri yüksek değerler olarak kabul edilmektedir.
LDL kolesterol
- < 110 mg/dl kabul edilebilir değer
- 110 – 129 mg/dl ara değerler
- 130 mg/dl ya da üzeri değerler yüksek olarak kabul edilmektedir.
29. YAŞAM TARZIMDA DİYET DE DAHİL OLMAK ÜZERE HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK OLMAMASINA RAĞMEN KOLESTEROL DEĞERLERİMDE YÜKSEKLİK OLDU. NEDEN?
Zaman içinde kolesterol değerlerinde ölçümler arasında fark olabilir. %10 değerindeki bir değişiklik vücuttaki biyolojik değişkenliğe bağlanabilir.
30. DOKTORUM KOLESTEROL DEĞERİMİN YÜKSEK OLDUĞUNU SÖYLEMESİNE RAĞMEN HERHANGİ BİR İLAÇ TEDAVİSİ BAŞLAMADI. NEDEN?
Kolesterol değerlerinde ölçülen zaman dilimleri arasında fark olabilir. Bu nedenle doktorunuz kolesterol ölçümünüzü tekrarlatabilir. Doktorunuz kolesterol dışındaki diğer risk faktörlerinizi de göz önüne alarak ilaç başlamamış olabilir.
31. BEN KOLESTEROL HASTAYIM. ÇOCUKLARIMIN DA KOLESTEROL HASTALIĞI OLMA İHTİMALİ VAR MIDIR?
Kolesterol hastalıklarının bazı formlarının ailesel geçişli olma özelliği vardır. Bunun riskini öngören bazı çalışmalar mevcuttur. Eğer böyle bir riske sahipseniz çocuklarınızın kolesterol değerlerine baktırmanız pratik ve güvenilir bir yol olacaktır.
32. BAZI YAYINLARDA VE PROGRAMLARDA ÇOKÇA BAHSEDİLEN DOYMUŞ VE DOYMAMIŞ YAĞLARDAN BAHSEDİLMEKTEDİR. BUNLARIN ANLAMI NEDİR? BU YAĞLARIN HEPSİ ZARARLI MIDIR?
Doymamış yağlar genelde bitkilerden elde edilmiş olup, kolesterol yüksekliği olan hastaların tercih etmesi gereken yağlardandır. Doymuş yağlar hayvansal yağlar olup, bunlar kalp damar hastalığını artırıcı özelliğe sahiptir.
33. BİTKİSEL YÖNTEMLER VE VİTAMİN HAPLARI KOLESTEROL DEĞERLERİNDE İYİLEŞME SAĞLAYABİLİR Mİ?
Daha önceden de söylenildiği gibi bu yöntemler yararlı olabilir. Kullanmadan önce mutlaka doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir. Bazı bitkisel maddeler kolesterol düşürücü ilaçların içerdiği maddeleri içermektedir. Bu konuda dikkatli olmak gerekmektedir.
34. TEREYAĞI YERİNE MARGARİN KULLANMAM KOLESTEROL DEĞERLERİMİ DÜŞÜRÜR MÜ?
Gerek tereyağı gerekse margarin içerdikleri yağ bakımından zengindir. Her ikisinin de fazla miktarda tüketilmesinden kaçınılmalıdır. Margarinlerin özellikle doymamış yağlardan zengin olanı tercih edilmelidir.
35. KOLESTEROL HASTALIĞI ŞİŞMAN İNSANLARIN HASTALIĞI MIDIR?
Kolesterol değerleri genelde fazla kilolu insanlarda zayıf insanlara göre daha yüksektir. Fakat zayıf insanlar da kolesterol hastası olabilirler.
36. TÜKETTİĞİMİZ BAZI YİYECEKLERİN ÜZERİNDE DÜŞÜK KOLESTEROL İÇERİYOR DENMEKTEDİR. BUNLAR DAHA GÜVENİLİR MİDİR?
Düşük kolesterol içeriği demekten kasıt yağ miktarı ise bu doğru olabilir. Ama bu besinlerin içerdiği yağ cinsi zararlı olan doymuş yağlar olabilir. Kolesterol miktarıyla birlikte hangi yağ cinsinin içerdiğinin bilinmesi gerekmektedir.
37. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇ KULLANIYORUM. DOLAYISIYLA BESLENMEME YİNE DE DİKKAT ETMEM GEREKİYOR MU?
Kolesterol yüksekliğini tedavi ederken başlangıçta yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Eğer doktorunuz tarafından mutlaka kullanılması gerektiği söylenmedikçe kolesterol ilaçlarının yaşam tarzı değişiklerinin önüne geçmesi tavsiye edilmez. Bu nedenle kolesterol düşürücü ilaç kullanıyor olsanız da mutlaka beslenmenize dikkat etmeniz gerekir.
38. YUMURTANIN KOLESTEROLÜ FAZLA YÜKSELTMEDİĞİ SÖYLENTİSİ DOĞRU MUDUR?
Bunun cevabını kısa bir hesap işlemiyle arayalım: Bir yumurtanın içerdiği kolesterol miktarı 213 miligramdır. Günlük önerilen kolesterol miktarı ise 300 miligramdır. Cevap ortada!!
39. ERKEKLERİN KOLESTEROL DEĞERLERİNE KADINLARDAN DAHA FAZLA DİKKAT ETMESİ Mİ GEREKİYOR?
Menopoz öncesi döneme kadar östrojen dediğimiz hormonlar, kadınlarda kolesterol değerlerinin daha iyi değerlerde kalmasına yardım eder. Menopozdan sonra ise işler tam tersine döner. Menopoz sonrası kadınlar diyetlerine dikkat etseler, düzenli egzersiz yapsalar da kolesterol değerlerinde istenilen değerleri sağlamakta zorlanırlar.
40. KADIN DOĞUM DOKTORUM MENOPOZ SONRASI BANA HORMON TEDAVİSİ VERMEYİ PLANLAMAKTADIR. BUNUN KOLESTEROL DEĞERLERİ ÜZERİNE ETKİSİ NEDİR?
Menopoz sonrası hormon tedavisinin kan yağları üzerine kısmen olumlu etkisi olsa da, hormon tedavisi sonrası kalp damar hastalık riski artmaktadır. Doktorunuz tarafından zorunlu görülmedikçe kan yağlarının düzeltilmesi ya da kalp hastalığı riskinin azaltılması amacıyla hormon tedavisi önerilmez.
41. STRES KOLESTEROLÜ YÜKSELTİR Mİ?
Stresin direkt olarak kolesterolü yükseltici etkisi yoktur. Fakat strese bağlı olarak yaşam şeklindeki değişiklikler kolesterolü yükseltebilir (depresyona bağlı aktif yaşamın azalması, aşırı kalorili ve yağlı yiyeceklerin tüketilmesi, sigara alkol gibi madde tüketiminin artması…)
42. SİGARA KOLESTEROLÜ YÜKSELTİR Mİ?
Sigara hem kolesterolü yükselterek hem de çok daha farklı etki mekanizmalarla kalp hastalığı riskini artırır.
43. KORONER ANJİYOGRAFİ SONRASINDA DAMARLARIMDA TIKANMA OLDUĞU SÖYLENDİ. TEDAVİ İÇİN ÇOK MU GEÇ KALDIM?
Kalp damar hastalığı olanlarda bu hastalıklarının tekrarlama riski, olmayan insanlara göre 5-7 kat artmıştır. Ancak bu her şeyin bittiği anlamına gelmez. Kalp damar hastalığı olan hastalar, kolesterol düşürücü ilaç tedavisinden fayda görmektedir. İlaçla birlikte diyetimize dikkat ettiğimizde bu risk azalmaktadır.
44. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLAR KASLARIMIZA ZARAR VERİR Mİ?
Kolesterol düşürücü ilaçların bazı istenmeyen yan etkileri vardır. Özellikle yüksek dozlarda kullanıldığında kas sistemini etkileyebilir. Bu zararlı etkilerin görülme riski oldukça azdır.
Tedaviye başlarken başlangıçta kas enzim (CK) değerlerine bakılmalıdır. Bilinen bir kas hastalığı olup olmadığı mutlaka sorulmalıdır. Yine aynı gruptan ya da farklı gruptan kolesterol ilaçlarının birlikte kullanımı bu riski artırmaktadır. Aşırı egzersiz yapmanın yan etkiyi artırıcı bir etkisi olduğu düşünülmemektedir. Çok sık kullanılan statin grubu ilaçların, bu yan etki riski açısından birbirlerine üstünlükleri yoktur.
45. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLARIN KASLARIMA ZARAR VERDİĞİNİ NASIL ANLAYABİLİRİM / ENGELLEYEBİLİRİM?
Belirti olarak kaslarımızda ağrı, güçsüzlük aksi ispatlanana kadar kullanılan ilacın kas sistemine olan yan etkisi olarak değerlendirilmelidir. Şikayetlerle birlikte CK değerlerinde anlamlı yükseklik olması da bunu destekler. Şikayet yoksa kas enzimlerinin yıllık takibi yeterlidir.
İlacın yan etkisi çıktığında mutlaka ilaç tedavisi kesilmelidir. Takiplerde şikayetlerin azalması, CK değerlerinin düşmesi halinde ilaç kullanımı gerekli ise dikkatli bir şekilde tekrar başlanılabilir. Daha ayrıntılı bilgi için mutlaka dokturunuzla görüşmeniz gerekir.
Kas şikayetleri olmadan CK değerlerinde hafif orta düzeyde artış olduğunda tedaviye devam etmeli ve en kısa zamanda doktorunuzla görüşmelisiniz.
46. DOKTORUM BÖBREK FONKSİYONLARIMDA HAFİF BOZULMANIN BAŞLADIĞINI SÖYLEDİ. KOLESTEROL İLACI KULLANMAKTAYIM. BU İLAÇLAR BÖBREKLERİMİ DAHA FAZLA BOZAR MI?
Kolesterol ilaçları normal böbreklerde herhangi bir bozulmaya neden olmaz. Hafif, orta derecede böbrek fonksiyon bozukluğu olanlarda, hatta diyalize giden hastalarda dahi bu tür ilaçlar kullanılabilir. Özellikle ileri derecede böbrek yetmezliği bulunan hastalarda, böbrek dışı yan etkilerin çıkma riski biraz artabilir. Bu konuda dikkatli olmak gerekir.
47. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLAR SİNİRLERDE HARABİYETE NEDEN OLUR MU?
Kolesterol düşürücü ilaçlar sinir sistemini etkilemez. Beyin fonksiyonları üzerine yan etkisi yoktur.
48. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLAR KARACİĞERİMİ ETKİLER Mİ?
Kolesterol düşürücü ilaçlar özellikle yüksek dozlarda kullanılırsa karaciğeri olumsuz yönde etkileyebilir. Ancak bu yan etki oranı oldukça düşüktür. Genelde ALT/AST dediğimiz karaciğer fonksiyon testleriyle takibi yapılır. Statinlerin bu yan etki açısından birbirlerine bir üstünlüğü yoktur. Şikayet yoksa 6 ay-yıllık takipler yeterlidir.
49. ALKOL KULLANANLAR KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇ KULLANABİLİR Mİ? ÖZELLİKLE KARACİĞER ÜZERİNE ÖNEMLİ YAN ETKİLERİ OLUR MU?
Hafif–orta derecede alkol tüketimi kolesterol ilacı kullanımına engel değildir. Fakat gerek vücuttaki bireysel farklılıklar, gerekse bu ilaçlarla birlikte başka ilaçların kullanımı gerektiğinde dikkatli olunmalıdır.
50. KARACİĞERİMDE YAĞLANMA OLDUĞU SÖYLENDİ. ALKOL KULLANMIYORUM. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇ KULLANABİLİR MİYİM?
Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmalarında kolesterol düşürücü ilaçlar kullanılabilir.
51. KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇ KULLANDIKTAN SONRA KARACİĞER ENZİMLERİMDEN ALT/AST’DE BELİRGİN YÜKSELME OLDU. BUNLAR KARACİĞERİMDE CİDDİ HASARI MI GÖSTERMEKTEDİR? TEKRAR İLAÇ KULLANABİLECEK MİYİM?
Kolesterol düşürücü ilaç kullanırken sadece ALT ve AST’deki yükselmeler karaciğerde geriye dönüşü olmayan bir hasarın olduğunu göstermez. Bunun yanında karaciğer fonksiyonlarını gösteren diğer testlere ihtiyaç vardır. Eğer diğer testler karaciğerinizde bozukluğu gösteriyor ve ilaç kullanımı dışında bunu açıklayabilecek bir şey bulunamıyorsa ilaç tedavisi kesilmelidir. ALT ve AST’de normalin üst sınırının 3 katından fazla yükselmeler önemlidir. Bu durumda ilaç kesilmeli ya da doz azaltılmalıdır. Bu tür yan etki geliştiğinde mutlaka doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
0 Komentar untuk "KOLESTEROL NEDİR?"